بهینه سازی سایت در موتورهای هوش مصنوعی یا GEO چیست؟
برای شما که بهتازگی با مفهوم GEO آشنا شدهاید، تشخیص GEO از SEO کمی چالشبرانگیز بهنظر میرسد؛ اما کافی است بدانید GEO مخفف چیست و اصلاً چه زمانی از این مفهوم استفاده میشود. مفهوم GEO یا Generative Engine Optimization، بهمعنای «بهینه سازی موتور مولد» است؛ به زبان سادهتر، GEO به مجموعه اقداماتی گفته میشود که باعث درک و پردازش محتوای شما توسط موتورهای هوش مصنوعی میشوند. تکنیکهای بهینهسازی و نکات مهمی در این زمینه وجود دارند که دانستنشان برای افرادیکه در فضای دیجیتال فعالیت دارد، ضروری است. بههمین دلیل، در این مطلب از مجله افراک، با مفهوم GEO و تفاوت آن با SEO آشنا میشوید.
GEO چیست؟
به فرایند بهینهسازی محتوای سایت برای موتورهای جستوجوی هوش مصنوعی مثل ChatGPT، Gemini یا Perplexity اصطلاحا جِئو (GEO) گفته میشود. به زبان ساده، GEO یعنی کارهایی را انجام بدهید که محتوای سایت شما در جوابهای هوش مصنوعی دیده شود. مثلاً فرض کنید که در زمینه تبلیغات آنلاین فعالیت میکنید، سایت اختصاصی دارید و محتوای بلاگتان هم بهروز است. اگر در چت و صحبت با هوش مصنوعی از چتجیپیتی بپرسید: “سایتهای برتر برای تبلیغات در ایران کدام هستند؟”، چه پاسخی دریافت میکنید؟ آیا هوش مصنوعی نام رقیب شما را پیشنهاد میدهد و حرفی از شما نمیزند؟ اگر پاسختان مثبت است، یعنی باید محتوای سایتتان را برای موتورهای هوش مصنوعی بهینهسازی کنید.

این تغییر بزرگ در مسیر پیشرفت هوش مصنوعی، یک دغدغه مهم را بهوجود آورده است؛ آن هم اینکه کسبوکارها برای دیدهشدن، اعتبارگرفتن و رقابت در فضای دیجیتال، به روشهای جدید بهینهسازی یعنی GEO نیاز دارند.

دلیل اهمیت بهینه سازی برای موتورهای مولد (GEO) چیست؟
در سالهای اخیر و همزمان با رشد سریع موتورهای جستوجوی مجهز به هوش مصنوعی، اهمیت GEO بسیار بیشتر از قبل شده است؛ بنابراین، بسیاری از کسبوکارها در تلاش هستند که در نتایج یا پاسخهای هوش مصنوعی دیده شوند. از طرفی، گوگل تا بیشاز دو دهه، بدون رقیب بود؛ اما حالا با رقابت جدی پلتفرمهای هوش مصنوعی مثل Bing AI ،ChatGPT ،Perplexity و سایر موتورهای مجهز به هوش مصنوعی روبهرو است.
ازجمله دلایل اهمیت بهینهسازی محتوای سایت برای ظاهرشدن در نتایج جستوجوی هوش مصنوعی باید به موارد زیر اشاره کنیم:
تأثیر جئو بر جستوجوی ارگانیک
حالا که دانستید GEO چیست، بیایید ببینیم چه تاثیری بر جستجوری ارگانیک دارد. هوش مصنوعی، باعث یک انقلاب بزرگ در جستوجوی ارگانیک شده است؛ بنابراین، کسبوکارها مجبور شدهاند که استراتژیهای بازاریابیشان را دوباره طراحی کنند. پیشبینی مؤسسه گارتنر نشان میدهد که حجم جستجوی سنتی (مثلاً جستوجو در گوگل) تا سال ۲۰۲۶ حدود ۲۵% کاهش پیدا میکند؛ از طرفی، ترافیک ارگانیک سایتها تا بیشاز ۵۰% دچار افت میشود. همچنین، گفته میشود که ۷۹% از کاربران طی یک سال آینده از جستوجوی مبتنیبر هوش مصنوعی استفاده میکنند؛ درضمن، ۷۰% از کاربران همین حالا به نتایج تولیدشده توسط هوش مصنوعی اعتماد دارند.
در این شرایط، اگر یک کسبوکار یا برند فقط به بهینهسازی SEO بسنده کند، بازی را به رقبا میبازد؛ بنابراین، کسبوکارها باید GEO را در استراتژی خود وارد کنند تا در موتورهای مولد دیده شوند.
تغییر رفتار کاربران در جستوجو کردن
اهمیت GEO زمانی بیشتر میشود که بدانیم رفتار کاربران در حال تغییر است. کاربران دنیای اینترنت، جستوجوهای مهم، تحقیق درباره محصول و حتی تصمیمهای خریدشان را هم در پلتفرمهای هوش مصنوعی انجام میدهند. برای مثال، جالب است بدانید که چتجیپیتی که یکی از بهترین ابزارهای هوش مصنوعی رایگان است، بیشاز ۱۸۰.۵ میلیون کاربر فعال ماهانه دارد! همچنین، جستوجو در هوش مصنوعی Perplexity AI در سال گذشته، ۸۵۸% رشد داشته و حالا میزبان ۱۰ میلیون کاربر فعال ماهانه است.
این آمار نشان میدهند که کاربران در حال مهاجرت بهسمت موتورهای هوش مصنوعی هستند؛ زیرا این پلتفرمها اطلاعات را سریعتر، دقیقتر و شخصیسازیشدهتر ارائه میدهند. بنابراین، اگر محتوای سایت شما برای موتورهای مولد بهینهسازی نشود، سهم قابلتوجهی از دیدهشدن و ترافیک خود را از دست میدهید.
مزایای بهینهسازی GEO چیست؟
مهمترین مزیت GEO این است که باعث دیدهشدن محتوای شما در موتورهای هوش مصنوعی میشود؛ درنتیجه، شانس دیده شدن آن در خروجیهای هوش مصنوعی افزایش مییابد.
ازجمله سایر مزایای GEO عبارتاند از:
- بهبود تجربه کاربری: GEO، به محتوای شما اعتبار بیشتری میبخشد و آن را برای موتورهای هوش مصنوعی، قابل درک میسازد؛ درنتیجه، رضایت و وفاداری کاربران نسبت به کسبوکارتان افزایش مییابد.
- مزیت رقابتی در بازار: برندهایی که زودتر GEO را اجرا میکنند، جایگاه بهتری نسبت به رقبا دارند.
- افزایش اعتبار و اتوریتی برند: تمرکز GEO بر «Entityها» است؛ مثل موضوعات، محصولات یا هدفگیری جغرافیایی کاربران؛ بنابراین، بهینهسازی آن باعث میشود که هوش مصنوعی، برند شما را با دقت بیشتری بشناسد.
درمجموع، با بهینهسازی GEO اطلاعات دقیقتری از کسبوکار یا سایت شما در اختیار کاربران هوش مصنوعی قرار میگیرند.
GEO در مقابل SEO
در سئو چیست به طور کامل با مفهوم سئو و اقداماتی که برای بهینه سازی آن باید انجام دهید، آشنا شدیم. در نگاه اول، GEO و SEO شباهتهای زیادی دارند و هردو با هدف دیدهشدن محتوا در فضای دیجیتال بهینهسازی میشوند؛ اما وقتی دقیقتر بررسی کنیم، مشخص میشود که این دو مفهوم در سازوکار، ابزارها و نتیجه نهایی تفاوتهای مهمی با یکدیگر دارند.

در جدول زیر، مقایسهای از GEO و SEO را مشاهده میکنید:
| معیارهای مقایسه | SEO | GEO |
| تعریف مختصر | بهینهسازی سایت برای موتورهای جستجوی سنتی مثل گوگل | بهینهسازی محتوای سایت برای موتورهای مولد و مدلهای هوش مصنوعی |
| نوع خروجی | فهرست لینکها و نتایج رتبهبندیشده | خروجیها و تحلیلهای هوش مصنوعی |
| مخاطب اصلی | کاربران موتورهای جستجوی سنتی | کاربران پلتفرمهای مبتنی بر هوش مصنوعی |
| الگوی بازیابی اطلاعات | جستوجو براساس کلمه کلیدی | درک مفهومی، تحلیل پرسش و تولید پاسخ |
| هدف نهایی | کسب رتبه بهتر در نتایج گوگل | تبدیلشدن به منبع معتبر در خروجیهای هوش مصنوعی |
| روش بهینهسازی | استفاده از ابزارهای تحلیل کلمات کلیدی، لینکسازی، بهینهسازی فنی سایت | بهبود شفافیت محتوا، ساختاردهی دادهها، تمرکز بر Entityها |
| شاخصهای موفقیت | رتبه کلمات کلیدی، نرخ کلیک، ترافیک ارگانیک | تعداد ارجاع AI به محتوا، نمایش در پاسخهای مولد، ساختار پاسخها |
| وابستگی به الگوریتمها | الگوریتمهای ثابت و دورهای گوگل | بهروزرسانیهای مدلهای هوش مصنوعی |
| نوع تعامل با کاربر | کلیک روی لینک و ورود به سایت | دریافت پاسخ مستقیم از هوش مصنوعی |
| فرصتهای برندینگ | حضور در نتایج جستوجو | تبدیل شدن به منبع قابل استناد در AI |
برای درک شباهتها و تفاوتهای این دو مفهوم، هرکدام را بهطور جداگانه بررسی میکنیم.
GEO و SEO چه شباهتهایی دارند؟
GEO و SEO با وجود تفاوتهای ساختاری، چندین هدف و روش اصلی مشابه دارند که عبارتاند از:
- هدف مشترک برای دیدهشدن محتوا: هر دو تلاش میکنند محتوای شما را در معرض دید کاربران قرار دهند.
- استفاده از استراتژی کلمه کلیدی: در هر دو مفهوم، از کلمات کلیدی استفاده میشود.
- توجه به تجربه کاربر: چه در سئو و چه در GEO، ساختار محتوا، سهولت دسترسی و جذابیت آن، نقش مهمی در دیدهشدن دارد.
- اهمیت کیفیت محتوا: تأکید هردو مفهوم، روی تولید محتوای باکیفیت، معتبر و مرتبط است؛ بنابراین، اصول E-E-A-T باید در هر دو رعایت شوند.
- استفاده از داده و تحلیل رفتار کاربر: آنالیز دادهها در هردو روش، برای بهینهسازی استراتژی، شناخت رفتار کاربر و تولید محتوا ضروری است.
- بهینهسازی فنی (تکنیکال): سرعت سایت، بهینهسازی برای فضای موبایل، نحوه لینکسازی و موارد اینچنینی هم در SEO مهم هستند و هم در GEO.

نکته آموزشی افراک: مفهوم E-E-A-T، مخفف Experience (تجربه)، Expertise (تخصص)، Authoritativeness (اعتبار) و Trustworthiness (اعتمادپذیری) است؛ به زبان سادهتر، گوگل محتوایی را ارزشمند میداند که نویسنده یا متن محتوا قابل اعتماد، معتبر، دارای تجربه واقعی و تخصص کافی باشد.
GEO و SEO چه تفاوتهایی دارند؟
با وجود شباهتها، تفاوتهای GEO و SEO بسیار مهم و اساسی هستند و چیدمان استراتژیها را کاملاً تغییر میدهند؛ موارد زیر، ازجمله این تفاوتها هستند:
- نوع پاسخدهی موتورهای جستوجو: SEO برای موتورهای سنتی طراحی شده است که فهرست لینک ارائه میدهند؛ اما GEO برای هوش مصنوعی است و پاسخها را کامل، خلاصه یا تحلیلی تولید میکند.
- شیوه معناپردازی و فهم محتوا: هدف از GEO، بهینهسازی محتوا و جستجوی معنایی برای مدلهای هوش مصنوعی است. SEO هم روی جستوجوی معنای تمرکز دارد، اما مثل قبل فقط به کلمات کلیدی توجه نمیکند.
- نحوه ترکیب و سنتز اطلاعات: در SEO هدف ارتقای رتبه صفحات سایت در نتایج جستوجو است؛ اما GEO روی این تمرکز دارد که هوش مصنوعی محتوای شما را چگونه از میان منابع مختلف استخراج و ترکیب میکند.
- تعامل با الگوریتمها: در SEO باید طبق تغییرات الگوریتم گوگل حرکت کرد؛ در GEO باید خود را با مدلهای درحالتکامل هوش مصنوعی وفق داد.

حالا که با شباهتها و تفاوتهای مهم سئو و جئو آشنا هستید، باید با تکنیکهای مؤثر برای GEO هم آشنا شوید.
تکنیکهای مؤثر برای GEO
برای اینکه محتوا در خروجیهای هوش مصنوعی دیده شود، علاوهبر اصول کلاسیک سئو، باید به شیوه تحلیل مدلهای AI هم توجه کنید؛ برای اینکار به چندین تکنیک تخصصی نیاز دارید. با کمک این تکنیکها، محتوایی را تولید کنید که هم برای کاربران و هم موتورهای مولد قابلدرک، قابلاستناد و ارزشمند باشد.
در ادامه، 6 مورد از مهمترین و کاربردیترین روشها را بررسی میکنیم:
۱. شروع با پایههای محکم SEO
پایه و اساس GEO، همچنان روی همان سئوی قوی و استاندارد سایت شما قرار دارد. دلیلش هم روشن است؛ مدلهای هوش مصنوعی بهسراغ محتوایی میروند که در موتورهای جستوجوی سنتی مثل نتایج گوگل، عملکرد خوبی دارد؛ بنابراین، هرچه محتوای شما از لحاظ سئویی قویتر باشد، احتمال دیدهشدن آن در خروجیهای AI بیشتر میشود.
برای اینکار لازم است که روی 3 بخش مهم زیر تمرکز کنید:
- استانداردهای فنی سایت: شامل سرعت بارگذاری مناسب، واکنشگرایی موبایل و ساختار شفاف صفحات
- شاخصهای کیفیت محتوا: ازجمله پژوهشهای عمیق، استخدام نویسنده متخصص و پوشش کامل موضوعات بلاگ سایت
- استفاده از اسکیما (Schema Markup): کمک به درک بهتر موضوع و ساختار محتوا توسط مدلهای هوش مصنوعی
پس از این تکنیک، نوبت به بهینهسازی محتوا و پاسخ به سؤالات پرتکرار کاربران میرسد.
۲. بهینهسازی محتوا برای زبان طبیعی و پرسشهای کاربران
یکی از قابلیتهای مهم پلتفرمهای هوش مصنوعی، توانایی درک زبان محاوره و پرسشهای واقعی کاربران است؛ بنابراین، محتوای شما باید کاملاً شبیه به گفتوگو و پرسوجوی مکالمهای انسانها نوشته شود.
برای این هدف، نکات مهم زیر را در نظر بگیرید:
- استفاده از هدینگهای سؤالی: بخشهای مهم محتوا مثل هدینگها را در قالب سؤالات واقعی کاربران بنویسید.
- ارائه پاسخهای روشن و مستقیم: پس از هر سوال، پاسخ کوتاه، دقیق و کاربردی بنویسید.
- تنوع بخشیدن به لحن محتوا: روشهای مختلف بیان یک پرسش یا مفهوم را در محتوا بیاورید. مثلاً فرض کنید که درباره «رسیدن به 1000 سابسکرایبر اول در یوتیوب» محتوا مینویسید؛ در این محتوا، عبارات مختلفی مثل «چطور 10000 سابسکرایبر اول رو بگیریم؟» و «چرا توی یوتیوب، مانیتایز نمیشم؟» را بیاورید.
پس از این مرحله، بهسراغ Entityها که مهمترین موضوع از نظر موتورهای مولد هوش مصنوعی هستند، بروید.
۳. تقویت تشخیص Entity توسط موتورهای هوش مصنوعی
مدلهای زبانی براساس Entity فکر میکنند؛ یعنی اشخاص، برندها، مفاهیم، مکانها و ارتباط بین آنها را درنظر میگیرند. هرچه هویت برند یا موضوع محتوای شما دقیقتر تعریف شده باشد، شانس حضور در خروجیهای AI بیشتر میشود.
نکات زیر را برای اجرای این تکنیک رعایت کنید:
- یکپارچگی اطلاعات برند: نام، توضیحات و جزئیات مربوط به برند باید در همه پلتفرمها یکسان باشد.
- ایجاد ارتباط موضوعی شفاف: در حوزههایی محتوا بنویسید که با تخصص شما ارتباط مستقیم دارند.
- ایجاد ارتباط با موجودیتهای معتبر: همکاریها، منشنشدنها و بکلینکها از منابع معتبر را جدی بگیرید.
- اشاره به انتیتیها و عبارات هممعنی: یک جدول از عبارات هممعنی و کلمات کلیدی مترداف بهعنوان Entityها در نظر بگیرید؛ حتماً از این عبارات در محتوا استفاده کنید.
در ادامه، لازم است که بهسراغ ساختار محتواهایتان بروید تا توسط مدلهای هوش مصنوعی درک شوند.

۴. ساختاردهی محتوا برای درک بهتر مدلهای AI
هرچه ساختار محتوای شما واضحتر باشد، مدلهای هوش مصنوعی آن را بهتر از همیشه پردازش، خلاصه و استفاده میکنند؛ البته، یادتان باشد که همچنان قواعد پایهای سئو را در نظر بگیرید؛ مثلا از کیورد استافینگ (Keyword Stuffing) در تولید محتوا خودداری کنید.
برای بهینهسازی ساختار محتوا برای موتور های جستجوگر هوش مصنوعی، از روشهای زیر کمک بگیرید:
- استفاده از ساختارهای سلسلهمراتبی و چیدمان منطقی تیترهای H2، H3 و H4
- ایجاد تاپیک کلاستر برای محتواها و پوشش جامع موضوعات اصلی و پیلارهای مرتبط
- استفاده از عناصر کمکی؛ ازجمله تعریفها، مثالها و کاربردهای واقعی برای افزایش شفافیت محتوا
حالا زمان آن رسیده است که برای نشاندادن اعتبار و قابل اعتماد بودن محتوایتان به ابزارهای هوش مصنوعی، سیگنال بفرستید.
۵. ایجاد سیگنالهای اعتبار و قابل اعتماد بودن محتوا
مدلهای مولد از بین منابع متعدد، آنهایی را ترجیح میدهند که معتبرتر و مرتبطتر باشند؛ برای اینکه محتوای شما در این دسته قرار بگیرد، موارد زیر را جدی بگیرید:
- استخدام نویسنده متخصص و باتجربه و ساختن پروفایل برای نشان دادن سابقه نویسنده
- لینکسازی در رسانهها، سایتها و منابع معتبر در حوزه کاری خودتان
- انتشار تحقیقات و اطلاعات اختصاصی و غیرتکراری
- افزودن منابع استفاده شده در محتوا برای موثق بودن آن
- بهروزرسانی و بهینهسازی محتوا
در بخش بعدی، به اهمیت استفاده از نقلقولها و نحوه بهکاربردنشان در محتوا اشاره میکنیم.
6. استفاده از نقلقولها (Quotes) در محتوا
بهعنوان یکی دیگر از تکنیکهای بهینهسازی GEO، از نقلقول افراد شناختهشده، متخصصان صنایع مختلف یا منابع موثق استفاده کنید؛ با این تکنیک، محتوای سایتتان از نظر موتورهای جستوجوگر هوش مصنوعی، «قابلِ استناد» و «معتبر» در نظر گرفته میشود. نقلقول در وهله اول، عمق محتوای شما را افزایش میدهد؛ همچنین، این سیگنال را به موتورهای مولد AI میدهد که محتوای شما بر پایه دانش و تجربه واقعی نوشته شده است.
بهعنوان مثال، فرض کنید که در حال نوشتن یک مقاله درباره «محتوای ارزشمند» هستید؛ در این محتوا، مثل نمونه زیر از نقلقول استفاده کنید:
«جان مولر (John Mueller) یکی از کارشناسان گوگل میگوید: محتوای ارزشمند محتوایی است که واقعاً برای کاربر مفید باشد.»
با رعایت و اجرای دقیق این 6 تکنیک، محتوای شما در خروجی مدل های زبانی بزرگ یا LLM دیده میشود.
آینده GEO چه خواهد بود؟
آینده GEO با سرعتی بسیار بیشتر از آنچه تصور میکنیم، در حال شکلگیری است؛ زیرا هم فناوریهای هوش مصنوعی پیشرفتهتر شدهاند و هم استفاده از ابزارهای مولد بین کاربران و سازمانها روزبهروز بیشتر میشود. طبق گزارش کمپانی مککنزی، حدود ۶۵% از سازمانها بهصورت منظم از هوش مصنوعی مولد استفاده میکنند؛ رقمی که در کمتر از یکسال تقریباً 2 برابر بیشتر شده است! این آمار نشان میدهند که GEO، یک بخش جدانشدنی از آینده بازاریابی و جستوجو خواهد بود.

در ادامه، نگاهی به آینده جئو و موتورهای جستوجوی مولد میاندازیم:
قدرتمندتر شدن مدلهای هوش مصنوعی
هوش مصنوعی، کمکم از پاسخدادن مستقیم به سوالات کاربران فراتر میرود و نیازهایشان را قبل از مطرحشدن تشخیص میدهد؛ این یعنی مدلهای AI میتوانند، پاسخهای دقیقتر، شخصیسازیشدهتر و چندلایهتری را ارائه کنند.
رشد جستجوی صوتی و تصویری
جستجوی صوتی در حال گسترش است و در کنار آن، جستوجوی تصویری هم محبوبیت خاصی دارد؛ بنابراین، بسیاری از کاربران فقط با ارسال یک عکس، به اطلاعات موردنیازشان میرسند. بهینهسازی محتوا برای این فرمتها بهمرور ضروری میشود و نمیتوان آن را نادیده گرفت.
از بین رفتن مرز بین دنیای دیجیتال و جهان واقعی ما
پیوند GEO با فناوریهایی مثل واقعیت افزوده و جستوجوی صوتی باعث میشود که کاربران، اطلاعات را زنده، تصویری و هوشمند دریافت کنند. این ترکیب، مرز بین تجربه دیجیتال و دنیای واقعی را از بین میبرد.
پیشرفت در زمینه جستجوی چندوجهی (Multimodal search)
در آینده، مدلهای هوش مصنوعی میتوانند، متن، تصویر، ویدئو و صوت را همزمان تحلیل کنند و پاسخهای جامعتری ارائه دهند؛ بنابراین، تولید محتوا باید چندفرمتی باشد تا در این اکوسیستم جدید همچنان قابلنمایش و قابلدرک باقی بماند.
آیا GEO را جدی بگیریم؟
با توجه به انقلاب در نحوه جستوجو در اینترنت و رفتار جستجوی کاربران، پاسخ مثبت است؛ بله، GEO باید بهطور جدی در استراتژیهای دیجیتال مارکتینگ و بهینهسازی سایت در موتورهای هوش مصنوعی لحاظ شود. GEO کمک میکند که سایت و کسبوکار شما در نتایج موتورهای مولد دیده شود؛ بنابراین اگر بهدنبال آیندهسازی برند و افزایش دیدهشدن هستید، سرمایهگذاری روی GEO یک تصمیم بهموقع است. راستی نظر شما درباره GEO و تاثیرات آن در جستوجوی کاربران چیست؟ نظراتتان را برای ما زیر همین مطلب بنویسید!
منابع:
https://firstmovers.ai/generative-engine-optimization-strategies/
https://aioseo.com/generative-engine-optimization-geo/
https://searchengineland.com/what-is-generative-engine-optimization-geo-444418
سوالات متداول
GEO یعنی بهینه سازی موتورهای تولیدکننده و دیدهشدن محتوای سایت در خروجی ابزارهای هوش مصنوعی؛ ازجمله خروجی ChatGPT، پاسخهای Gemini یا جستوجوهای Perplexity.
خیر؛ هوش مصنوعی کمککننده SEO است. سئو همچنان ضروری است، اما برای دیدهشدن در پاسخهای هوش مصنوعی باید از تکنیکهای GEO استفاده کنید.
اگر با اصول سئو آشنا باشید، یادگیری استراتژی GEO دشوار نیست. کافی است که با نحوه تحلیل هوش مصنوعی و بهینهسازی محتوا آشنا شوید.
همین حالا بهترین زمان است؛ زیرا موتورهای جستوجوی مولد در حال جایگزینشدن با تکنیکهای سئوی سنتی هستند.
نظر کاربران
نظرات و سوالات خود را با ما مطرح کنید